Przytłaczająca obecność zapożyczeń z angielskiego w japońskim jest jedynym, co w tym języku nieprzyjemnie mnie zaskoczyło. Odkąd poznałem słówka typu 「 コーヒー / koohii」 (kawa), czy 「チーズ / chiizu」 (ser żółty), frapowało mnie, czy Japończycy naprawdę nigdy nie mieli własnego słowa na kawę czy ser?
Gdyby podrążyć ten temat, do pewnego momentu można jeszcze usprawiedliwić podobno rzeczywisty brak rdzennie japońskiego słownictwa opisującego pewne rzeczy tym, iż rzeczy te w istocie mogły nie być znane wcześniej Japończykom, a napłynąć z Zachodu, wraz z owym tak namiętnie zjapańszczanym angielskim. Niemniej jednak, zwłaszcza biorąc pod uwagę skalę całościowej infekcji japońskiego tymże angielskim, zdaje się zdecydowanie niemało prawdopodobnym, iż sporo tegoż słownictwa tak naprawdę ma swoje odpowiedniki w języku, który nas interesuje (a przynajmniej interesuje przede wszystkim).
Stąd, w mojej własnej nauce japońskiego zdecydowanie priorytetyzuję słówka stricte japońskie nad ich angielskawe odpowiedniki - nie uczę się bowiem japońskiego dla zachłyśnięcia Zachodem, lecz - jeśli już - dla zachłyśnięcia Japonią. Co więcej, uczę się japońskiego dla całego bogactwa i piękna tego właśnie języka - a nie dla tego, co reprezentuje sobą język angielski.
Stąd też, gdy napotykam jakieś zeń zapożyczenie, stawiam je we własnej klasyfikacji na najniższym miejscu ważności, wypatrując tęsknie japońskiego, prawowitego, najbardziej odpowiedniego semantycznie kandydata. I mimo wszystko nawet koncepcja kompletnego braku rdzennie japońskich słów na kawę, ser żółty, czy pomidory nadal wywołuje we mnie pewne niedowierzanie, żeby nie rzec nieufność.
Niedawno oglądając anime miałem okazję zobaczyć na żywo przykład takiego prawowitego słówka z towarzyszącym mu wręcz uzurpatorem. Nie jest to jednak pierwszy taki raz: jednym z chyba najłatwiejszych do wychwycenia jest zniesmaczające podmienianie 「okaasan」 / 「otousan」 przez “mama” / “papa” :/ :/ :/ .
Przejdźmy jednak do bieżącego przykładu, którym jest strofa z napisów z anime 「問題児たちが異世界から来るそうですよ」 (“Problem Children are Coming from Another World, aren't they”) (odc 1 sezonu 1):
「コミュニティ 共同体 社会集団。」
Przetłumaczone na polski, jako:
„Wspólnoty, kolektywy, społeczeństwa”. (przy okazji: zwróć uwagę na nieczęste spacje w japońskim zapisie, jako ekwiwalenty przecinków)
Jako że wszystkie te słówka są dość synonimiczne, a pierwsze z nich to kolejny angielskawy uzurpator (co widać już po Katakanie) - zaintrygowało mnie, czy pośród następujących po nim wyrazów nie znajduje się aby ten właściwy = japoński? Żwawo sięgnąłem po Małego Skromnego Japońskiego Pomocnika pana Fryderyka, w którym znajduje się polsko-japoński / japońsko-polski słowniczek. Mając za punkt wyjścia angielskawe 「komyuniti」 - oznaczające „społeczność” - poszukiwałem tejże społeczności w japońskim.
Na pierwszy ogień wziąłem
共同体 / きょうどうたい / kyoudoutai
które słownik pana Fryderyka definiuje, jako
ciało spółdzielcze
organ spółdzielczy
spółdzielnia
kolektyw
wspólnota
Brak więc naszej „społeczności” - przeszedłem więc do następnego słówka:
社会集団 / しゃかいしゅうだん / shakai shuudan
grupa społeczna
Zdawałoby się bliżej, ale jeszcze nie to. Zwróciłem jednak uwagę, iż tak po polsku, jak i po japońsku pozycja ta zdaje się tak naprawdę złożeniem dwóch słówek - postanowiłem to sprawdzić:
社会 / しゃかい / shakai
społeczeństwo
społeczność
publika
świat
nauka o społeczeństwie (skrót)
+
集団 / しゅうだん / shuudan
grupa
Tadaaaaa :) ! Mamy naszą poszukiwaną, a przede wszystkim japońską, społeczność. Oczywiście nie jest wcale powiedziane, że jest to w japońskim jedyne na „społeczność” słówko - niemniej już jedno wystarczy, by z ulgą zrzucić z siebie jarzmo angielskawowości (uff).
Przypomniała mi się właśnie jeszcze jedna anegdotka, kiedy to pewna Japonka użyła w swym przykładzie słówka 「グレー / guree」 (angielskawizm na „szary”), co natychmiast skłoniło mnie do poszukania (również u pana Fryderyka), czy aby w japońskim nie istnieje słówko na „szary” (oczywiście pytanie retoryczne). I kiedy doszukałem się owego „szarego” japońskiego (「灰色 / haiiro」), zapytałem ową Japonkę przewrotnie, czy byłoby w jej oczach w porządku, gdybym miast 「guree」 użył 「haiiro」. Odpowiedziała, że właściwie bez różnicy - o tempora, o mores (zapewne nie była zbyt humanistką, ehh... ;) ).
Przytoczone wcześniej zdanko o społecznościach, dzięki któremu finalnie poznałem nieco więcej japońskości w japońskim - poprzedza sentencja, w której znajduje się kilka interesujących smaczków:
「この世界にはコミュニティというものが存在します。」
(„Na tym świecie istnieją tzw. społeczności”.)
Pierwszym z nich jest świat (世界 - sekai), a dokładniej jego przybranie partykułami: 「-ni」 + 「-wa」, które to przybranie właśnie początkowo mnie zaintrygowało. Dzięki temu dowiedziałem się, że obecność partykuły kierunkowej 「-ni」 kładzie tu dodatkowy akcent na wskazanie lokalizacji: nie tyle „Jeśli o ten świat chodzi...” (za co odpowiadałoby samo 「-wa」), co „Jeśli o ten świat chodzi, to w nim / na nim... (istnieje coś takiego, jak społeczności)”.
Kiedy poznałem to wyjaśnienie, przypomniały mi się jednak inne przykłady, które kojarzyłem, iż co prawda również zawierają sklejoną parę partykuł 「-ni-wa」, lecz zdają się nie być już tak oczywiste w świetle wyżej przytoczonej wiedzy. Przykładowo w moim Ankim mam takie zdanie:
「政治には興味がありません。」
「Seiji-ni-wa kyoumi-ga arimasen.」
(„Nie interesuję się polityką”.)
Sztuczna inteligencja wytłumaczyła mi to zagadnienie satysfakcjonująco:
„Partykuła 「-ni」 wskazuje kierunek, zakres lub dziedzinę, w której coś zachodzi (tu: zainteresowanie), a 「-wa」 ustawia to jako temat wypowiedzi. To taki sposób na wyraźne zaznaczenie: W temacie polityki nie mam zainteresowania (...)”.
Innymi słowy, kolejne głębsze zrozumienie japońskiego, jakie zyskałem dzięki prostej woli bycia dociekliwym :) .
Następnym, co zainteresowało mnie w tej sentencji, jest
と言うもの / というもの / to iu mono
coś jak...
coś w rodzaju...
coś (na)zywane...
oraz
存在 / そんざい / sonzai
byt
istnienie
egzystencja
Na pierwszy zwrot natrafiam w różnych wariacjach dość często, słuchając japońskiego radia (aktualnie Furawaa Rajio) - ciekawostka zaś o drugim to to, iż należy do tych rzeczowników, które możemy bardzo łatwo przekształcić w czasownik, dodając proste 「-suru」 :) .
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz